Taksa notarialna. Ile kosztuje notariusz?

Opłaty wnoszone w kancelarii notarialnej to przychód notariusza, z którego musi on pokryć wydatki związane z funkcjonowaniem biura i wynagrodzeniem zatrudnionych osób. Część uzyskiwanych sum stanowi także dochód notariusza związany z wykonywaniem przez niego czynności notarialnych. Wszystkie wpłacane notariuszowi kwoty są ustalane na podstawie przepisów dokładnie regulujących tę kwestię.

Zasady opłacania usług notarialnych

W życiu zdarza się wiele okoliczności, w których skorzystanie z usług notariusza staje się nieodzowne. Istnieje cały katalog spraw, które można załatwić jedynie w formie aktu notarialnego. Wizyta w kancelarii notarialnej będzie konieczna, choćby wówczas, gdy w grę wchodzi rozporządzenie prawem do nieruchomości, a zatem sprzedaż domu, mieszkania czy działki, dokonanie darowizny czy zamiany. Notariusz będzie również niezbędny przy składaniu oświadczenia o dobrowolnym podaniu się egzekucji czy też przy zmianie zasad wspólności majątkowej między małżonkami.

Poza sytuacjami, w których stawienie się przed notariuszem jest niezbędne dla ważności wykonywanej czynności prawnej, istnieją również takie, w przypadku których odwiedzenie notariusza może z powodzeniem zastąpić pod pewnymi warunkami konieczność przeprowadzania postępowania sądowego. Będzie tak choćby przy wydaniu poświadczenia dziedziczenia, oświadczenia o nabyciu spadku czy też podczas działu spadku. W kancelarii notarialnej można również zawierać umowy w formie aktu notarialnego czy składać oświadczenia nawet wówczas, gdy nie są one wprost wymagane przez obowiązujące przepisy. Każdorazowe skorzystanie z usług notariusza wiąże się jednak zawsze z koniecznością poniesienia stosownych opłat.

Opłaty notarialne są zawsze uzależnione od rodzaju przeprowadzanych czynności. Przy ustalaniu należności notariusz określa zakres wykonanych usług oraz maksymalną stawkę, jakiej może zażądać na podstawie tzw. taksy notarialnej. Jest to zestawienie usług, jakie mogą być zrealizowane przez notariusza w ramach podejmowanych przez niego działań wraz z podaną najwyższą kwotą, jaką może być obciążona strona lub strony zlecające ich wykonanie. Taksa notarialna jest publikowana w formie Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości – wyjaśnia przedstawiciel Kancelarii Notarialnej Sławomira Puczyłowskiego, która wykonuje pełen zakres czynności notarialnych dla osób fizycznych i prawnych.

Istnieją czynności notarialne, w przypadku których notariusz może pobrać jedynie część stawki maksymalnej. Opłata w wysokości połowy stawki określonej w taksie notarialnej będzie obowiązywała np. przy umowie deweloperskiej, umowie o przeniesieniu własności, ustanowieniu hipoteki czy umowie dotyczącej sprzedaży nieruchomości rolnej znajdującej się w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa. Opłata w wysokości 1/4 stawki maksymalnej będzie pobierana m.in. w związku z ustanowieniem hipoteki, która stanowi zabezpieczenie kredytu bankowego na zakup mieszkania, domu albo na działalność gospodarczą. W przypadku niektórych czynności związanych z działalnością spółek handlowych opłata notarialna będzie obniżona aż 1/10 stawki maksymalnej podanej w taksie.

W jaki sposób są wyliczane sumy płacone w kancelarii notarialnej?

Taksa notarialna zawierająca zestawienie opłat obowiązujących za poszczególne czynności notarialne oraz ich stawek obejmuje dwa ich rodzaje. W przypadku niektórych czynności jest to określona kwota. Np. za sporządzenie testamentu notariusz może pobrać maksymalnie 50 zł, a za zawarcie małżeńskiej umowy majątkowej 400 zł. Taksa notarialna obejmuje jednak również opłaty wyliczane na podstawie wartości przedmiotu czynności notarialnej. Opłata tego rodzaju obejmuje ustalony procent od wartości, w zależności od w jakim przedziale się  ona zawiera. Np. przy umowie zamiany opłata będzie naliczana od najwyższej wartości zamienianego przedmiotu, a jeśli będzie ona między 3000 a 10000 zł, opłata wyniesie 100 zł + 3% nadwyżki ponad 3000 zł.

Wysokość opłaty notarialnej, jaką trzeba uiścić, korzystając z usług wybranego notariusza, zależy od rodzaju wykonanej czynności. W wielu przypadkach załatwienie konkretnej sprawy może jednak wymagać przeprowadzenia wielu czynności notarialnych. W takim przypadku ostateczna kwota, która będzie do zapłacenia, to suma opłat należnych za poszczególne czynności notarialne.

Trzeba pamiętać, że wszystkie kwoty podane w taksie notarialnej nie uwzględniają podatku VAT. Przy uiszczaniu opłaty do wszystkich sum trzeba więc dodać 23% podatku od towarów i usług.

Korzystanie z usług kancelarii notarialnej może się również wiązać z koniecznością zapłaty podatku od czynności cywilno-prawnych (PCC) oraz podatku od spadków i darowizn. Podatki te są wyliczane na zasadach określonych w odpowiednich przepisach. Notariusz może pobrać także inne opłaty, np. za wpis do ksiąg wieczystych.

Warto pamiętać, że w niektórych przypadkach można zostać zwolnionym od ponoszenia opłat notarialnych. Jest to dopuszczalne w sytuacji, gdy strona czynności notarialnej nie może opłacić wynagrodzenia notariusza bez uszczerbku w środkach niezbędnych dla utrzymania siebie i swojej rodziny. W takim wypadku osoba, która musi wykonać daną czynność wymagającą sporządzenia aktu notarialnego lub wydania poświadczenia, może wystąpić do sądu rejonowego z wnioskiem o częściowe lub całkowite zwolnienie z opłaty. Z analogicznej możliwości może skorzystać osoba prawna, która nie ma środków na uiszczenie przewidzianej w taksie notarialnej opłaty.