Tajemnice II wojny światowej – Ogrodzieniec

Położenie geograficzne Ogrodzieńca w czasach II Rzeczpospolitej tuż przy granicy niemieckiej sprawiło, że miejscowość bardzo ciężko i wcześnie doświadczyła II wojny światowej. Wkraczający do Polski Niemcy zajęli ziemię ogrodzieniecką już w czwartym dniu od wybuchu wojny.

Niepomyślne wiadomości z linii frontu bardzo szybko dotarły do Ogrodzieńca, a wraz z nimi tabuny cywili uciekających z okolic Zawiercia w kierunku Pilicy – opowiada nasz rozmówczyni z Zamku Ogrodzieniec.

Chaos i panika opanowały miejscowość, a już 3 września na ulicy Ogrodzieńca zastrzelony został pierwszy Polak. Był to uciekający przed niemieckim patrolem członek Związku Powstańców Śląskich, Izydor Białas.

Granica między III Rzeszą i Generalną Gubernią

Następnego dnia Niemcy zajęli Ogrodzieniec, a 8 października ziemię ogrodzieniecką wcielono formalnie do III Rzeszy. Sąsiednie Podzamcze włączono do Generalnej Guberni, a między miejscowościami Niemieckie wojska ustanowiły granicę z punktami celnymi.

Formacje partyzanckie w Ogrodzieńcu na początku wojny

W październiku 1939 roku partyzanci z Ogrodzieńca i okolicznych miejscowości utworzyli placówkę organizacyjną pod nazwą Służby Zwycięstwu Polski, później przemianowaną na Związek Walki Zbrojnej przez gen. Sikorskiego. Niestety, w czerwcu 1940 roku, w wyniku masowych aresztowań, miejscowy ZWZ uległ niemal całkowitej likwidacji. Tymczasem na przełomie lutego i marca 1940 roku w Ogrodzieńcu zawiązała się konspiracyjna komórka Komitetu Komunistycznej Partii Polski do Walki z Niemcami Hitlerowskimi, przemianowana w maju następnego roku na Związek Ludu Pracującego Miast i Wsi.

Działalność PPR „Ruiny”

W latach 1943-1944 w Ogrodzieńcu znajdowała się siedziba komitetu dzielnicowego Polskiej Partii Komunistycznej „Ruiny”. W skład tej dzielnicy wchodziły również komórki działające w Podzamczu, Pilicy, Zawierciu oraz kilku innych miejscowościach. Organizacja działała bardzo prężnie, a jednym z realizowanych przez nią zadań było zasilanie oddziałów partyzanckich GL jeńcami odbijanymi z obozów pracy.

AK i formacje socjalistyczne

Na terenie Ogrodzieńca podczas II wojny światowej działali zarówno partyzanci Armii Krajowej, jak również Batalionów Chłopskich i Armii Ludowej. Wg oficjalnych raportów AK, w 1943 znajdowało się tu 26 żołnierzy tej formacji. We wrześniu 1943 odział Batalionów Chłopskich Stanisława Śnitki rozbił posterunek policji w Ogrodzieńcu. W kwietniu i maju 1944 roku oddział GL PPS „Surowiec” stoczył kilka walk ze strażą graniczną. Mimo dużej mobilizacji ruchu oporu i wyjątkowo udanej współpracy poszczególnych organizacji partyzanckich, lata II wojny światowej przyniosły wiele ofiar w ludności cywilnej na ziemiach ogrodzienieckich, również na ostatnim etapie konfliktu, podczas wycofywania się faszystów z Polski. Ostateczne wyzwolenie Ogrodzieńca spod okupacji niemieckiej datuje się na 18 stycznia 1945 roku.