Różnice między monetą obiegową a próbną

Każdy początkujący numizmatyk spotyka się z pojęciem monety próbnej. Okoliczności ich powstawania są bardzo ciekawe i występują w niskim oraz zamkniętym nakładzie – dlatego też monety próbne mają szczególne miejsce w tym hobby. W poniższym artykule dowiesz się, jakie są rodzaje monet i czym się one różnią od monet próbnych.

Rodzaje monet kolekcjonerskich

Zanim dowiemy się, czym są monety próbne, omówmy sobie różne rodzaje monet, które zbierają numizmatycy.

Monety okolicznościowe to monety w ograniczonym (choć niekoniecznie niskim) nakładzie. Są wybijane na specjalne okazje – rocznice ważnych wydarzeń, upamiętnienie zasłużonych postaci lub z innych okazji. Są emitowane na rynek kolekcjonerski i ich realna wartość sprzedaży jest wyższa niż wartość nominalna. Z prawnego punktu widzenia są one środkiem płatniczym – ale w praktyce nie funkcjonują w obiegu, ponadto płacąc w sklepie, obowiązywałaby nas wybita na nich wartość.

Monety bulionowe, inaczej monety lokacyjne lub inwestycyjne, to monety, które kupuje się w celu lokaty kapitału lub by zainwestować środku i odsprzedać później tę samą monetę z zyskiem. O ich wartości decyduje ilość i próba kruszcu, z którego są wykonane oraz rynkowa wartość tych kruszców. Najczęściej emitowanymi są monety złote, srebrne i platynowe.

Monety obiegowe to monety, które są aktualnym środkiem płatniczym dla danego kraju lub były nim w przeszłości. Ich wartość jest równa z wybitą wartością nominalną. Są to także wszystkie monety zabytkowe, tak chętnie zbierane przez kolekcjonerów – wtedy ich wartość może być określana także przez inne czynniki.

Monety próbne

Osobnym rodzaje monet, na które polują numizmatycy, są monety próbne. Powstawanie monet próbnych już samo w sobie jest ciekawostką – są to bowiem testowe wersje monet obiegowych, które wybija się przed ich wprowadzeniem na rynek, aby sprawdzić, jak wyglądają i czy stempel menniczy odbija je prawidłowo. Z tego też powodu jest ich zawsze dosłownie kilka, czasem kilkanaście sztuk (w niektórych przypadkach więcej) z każdego nominału i są oznaczone napisem „próba”. Można je zakupić zarówno wśród kolekcjonerów, jak i w antykwariatach numizmatycznych, takich jak na przykład Krakowski Salon Numizmatyczny. Co ciekawe, ten sam nominał może występować w wielu wariantach, ponieważ zawsze testuje się kilka wzorów tej samej monety. Mogą się także od siebie różnić użytym materiałem, wielkością, grubością czy innymi cechami technicznymi.

Monety próbne – rodzaje

Samych monety próbne występują w kilku rodzajach.

Monety próbne technologiczne – są to monety, które mają zaprezentować do oceny mennicy właściwości metalu, na którym będą bite oraz jakość odwzorowania stempla. Mogą się różnić od siebie pod wieloma względami. Z prawnego punktu widzenia nie powinny trafić na rynek, nawet kolekcjonerski, są więc prawdziwymi białymi krukami wśród kolekcjonerów.

Monety próbne seryjne to polskie monety bite w niklu lub mosiądzu. Służą one dokumentowaniu polskiej historii menniczej, są więc przeznaczone teoretycznie dla muzeów, instytucji i wybranych numizmatyków. Ostatnie monety tego typu zostały wybite w 1994 roku.

Monety próbne emisyjne, czyli ostateczna próba monety przed wprowadzeniem ich w emisję. Są wybijane na tym samym metalu, na którym będzie bita moneta emisyjna w liczbie od kilku do kilkunastu sztuk (mennica nigdy nie podaje dokładnej informacji). Na tym etapie różnią się już tylko wzorem rysunku.

Monety próbne kolekcjonerskie – to tak naprawdę gotowe monety, ale z napisem „próba”, przeznaczone na rynek kolekcjonerski. Są bite w dużym, kilkutysięcznym nakładzie.

Jak więc widać, same monety próbne mogą być ciekawym zbiorem.