Półmaski przeciwpyłowe i chemiczne. Gdzie i kiedy się przydają?

Przepisy BHP nakazują stosowanie środków ochrony układu oddechowego podczas wykonywania pracy w warunkach ryzyka narażenia na nadmierne zanieczyszczenie powietrza czynnikami szkodliwymi lub w warunkach niedoboru tlenu w powietrzu (poniżej 17%). Sprawdzamy, gdzie i kiedy dokładnie przydadzą się maski i półmaski przeciwpyłowe lub wyposażone w pochłaniacze gazów.

Zagrożenia i ochrona dróg oddechowych

Drogi oddechowe należą do części ciała najczęściej zagrożonych podczas wykonywania rozmaitych prac. O uszkodzenie układu oddechowego naprawdę nie jest trudno. Do czynników zagrażających drogom oddechowym należy zaliczyć skrajnie niskie i wysokie temperatury, rozmaite aerozole (pył, dym), gazy oraz pary, a także zagrożenia biologiczne, takie jak grzyby, bakterie i wirusy. W zależności od charakteru pracy i płynących z niej zagrożeń stosuje się rozmaite środki ochrony indywidualnej.

Zastosowanie półmasek przeciwpyłowych i chemicznych

Maski i półmaski chemiczne stanowią niezbędny element wyposażenia osób, które wykonują prace w zbiornikach, np. przy czyszczeniu cystern i w piecach przemysłowych. W takich ekstremalnie niebezpiecznych warunkach mogą występować szkodliwe gazy, zachodzi też ryzyko niedoborów tlenu. Dlatego pracownicy muszą posiadać środki ochrony dróg oddechowych, a dodatkowo przez cały czas być asekurowani przez kogoś na zewnątrz – opowiada nasz rozmówca z hurtowni odzieży roboczej w Łodzi DELTA BHP.

Maski wyposażone w sprzęt oczyszczający (filtry, pochłaniacze i filtropochłaniacze) są potrzebne wszędzie tam, gdzie z wdychanym powietrzem do układu oddechowego mogą dostawać się szkodliwe pyły, gazy, pary i dym. Bez takich środków ochrony indywidualnej niemożliwa byłaby praca w pobliżu wielkich pieców, gdzie mogą występować opary gazów ciężkich, w sąsiedztwie konwerterów gazowych, a więc np. w hutach i elektrociepłowniach. Stosowanie masek jest konieczne podczas pracy w szybach i kanałach ściekowych, a więc przy konserwacji i naprawach sieci kanalizacyjnych. Półmaski przeciwpyłowe stanowią niezbędny element wyposażenia nie tylko pracowników budowlanych, ale też osób, które na co dzień przebywają w pomieszczeniach przeładunku materiałów sypkich, np. w cementowniach, kopalniach, punktach zbytu zbóż czy wytwórniach pasz. Z kolei półmaski chemiczne są potrzebne m.in. w chłodniach, gdzie zachodzi niebezpieczeństwo wycieku czynnika chłodniczego.

Klasyfikacja półmasek przeciwpyłowych i chemicznych

Jak wspomnieliśmy już wcześniej, półmaski wyposażone są w sprzęt oczyszczający. W zależności od przeznaczenia filtrów i pochłaniaczy stosuje się odpowiednie oznaczenia. Jak je odczytywać?

1. Białe oznaczenie P – do pyłów i ciekłych aerozoli.
2. Brązowe oznaczenie A – do gazów i oparów organicznych o temp. wrzenia > 65°C.
3. Brązowe oznaczenie AX – do gazów i oparów organicznych o temp. wrzenia < 65°C.
4. Szare oznaczenie B – do gazów i oparów nieorganicznych z wyjątkiem tlenku węgla.
5. Żółte oznaczenie E – do gazów i oparów kwaśnych (np. dwutlenek siarki).
6. Zielone oznaczenie K – do amoniaku i jego organicznych pochodnych.
7. Niebieskie oznaczenie NO – do tlenków azotu.
8. Czerwone oznaczenie Hg – do oparów rtęci.
9. Fioletowe oznaczenie SX – pochłaniacze specjalne o przeznaczeniu określonym przez producenta.

Dodatkowo pochłaniacze dzieli się na klasy:

1. Niskiej pojemności sorpcyjnej, do ochrony przed gazami lub parami o stężeniu objętościowym w powietrzu nie przekraczającym 0,1%.
2. Średniej pojemności sorpcyjnej, do ochrony przed gazami lub parami o objętościowym stężeniu w powietrzu nie przekraczającym 0,5%.
3. Wysokiej pojemności sorpcyjnej, przeznaczone do ochrony przed gazami lub parami o objętościowym stężeniu w powietrzu do 1%.

Półmaski filtrujące dzieli się na klasy ochronne w zależności od skuteczności filtracji.

Klasa 1. Półmaski oznaczane symbolem FFP1 o skuteczności filtracji 80%.

Klasa 2. Półmaski oznaczane symbolem FFP2 o skuteczności filtracji 94%.

Klasa 3. Półmaski oznaczane symbolem FFP3 o skuteczności filtracji 99%.

Nie sposób wymienić wszystkich miejsc i sytuacji, w których stosowanie masek ochronnych może ocalić zdrowie, a nawet życie ludzi. Istotne jest, by pracodawcy i pracownicy potrafili rozsądnie ocenić warunki panujące w zakładzie i dostosować środki ochrony do bieżących potrzeb. W Polsce niestety wciąż nagminną praktyką jest ignorowanie zagrożeń związanych z pyłami. Tymczasem noszenie półmasek przeciwpyłowych w stolarniach czy przy wygładzaniu ścian po tynkowaniu z pewnością nie jest przesadą i może uchronić pracowników przed poważnymi problemami ze zdrowiem w przyszłości.