Jakie oświetlenie wybrać do akwarium?

Dobór oświetlenia do akwarium odgrywa ważną rolę, wpływając na jakość bytowania rybek i wzrostu roślin wodnych. Zbyt słabo oświetlone akwarium zaburzy rozwój naszej fauny i flory. Za mocne doświetlenie doprowadzi natomiast do nadmiernego nagromadzenia niechcianych glonów. Przed wyborem optymalnego rozwiązania świetlnego warto zatem zgłębić temat nieco szerzej. Podstawowe informacje zamieszczamy dla Państwa poniżej.

Kryteria doboru oświetlenia

Do dwóch podstawowych kryteriów doboru oświetlenia zaliczamy intensywność i jakość światła. Intensywność oświetlenia jest mierzona w lumenach bądź w luxach (tzn. ilości lumenów padających na 1 m ²). Uproszczona definicja mówi, że im wyższa ilość lumenów, tym więcej dane źródło (świetlówka, żarówka itd.) daje światła. Za odpowiednie dla harmonijnego wzrostu roślin uznaje się światło o intensywności między 30 a 70 lumenów na 1 litr wody. W celu uzyskania tego parametru, należy zsumować ilość lumenów wszystkich świetlówek i podzielić ją przez pojemność akwarium. Zapotrzebowanie na światło można też wyrazić inaczej – w watach na litr pojemności zbiornika. Trzeba jednak wziąć pod uwagę, że różne źródła światła posiadają różną efektywność świetlną (ilość lumenów na wat mocy). Pod pojęciem jakości światła rozumie się przede wszystkim jego temperaturę barwową. Jest ona uzależniona od składu światła emitowanego przez dane źródło i wyrażana w stopniach Kelvina. Niska temperatura barwy (2000-4000K) to światło ciepłe widoczne dla oka jako kolor żółty. Wraz z jej wzrostem (5000-8000K) światło nabiera barwy białej, następnie lekko niebieskiej (>10000K), aż w końcu niebiesko-fioletowej (>20000K). W akwariach najczęściej znajduje zastosowanie światło o temperaturze ok. 6500K, zbliżone barwowo do światła dziennego.

Dostępne źródła światła

W oświetleniu akwarystycznym – zarówno akwariów słodkowodnych, jak i morskich – możemy zastosować różnorodne źródła światła, w zależności od naszych upodobań i efektów jakie chcemy w akwarium uzyskać. Do tych najpopularniejszych zaliczamy świetlówki, żarniki HQI oraz coraz częściej poszukiwane przez akwarystów lampki wykonane w oparciu o diody LED. Uwaga! W akwariach nie zdają egzaminu zwykłe żarówki, ponieważ emitują zbyt żółtą barwę światła oraz zbyt dużo ciepła. Za najpopularniejsze i najtańsze uchodzą świetlówki akwariowe. Dobór mocy świetlówki wynosi przeważnie ok. 0,5-1W na litr wody (im więcej roślin – zwłaszcza tych wymagających – tym większe zapotrzebowanie na światło Najpopularniejsze świetlówki oferowane w sklepach akwrystycznych to świetlówki oznaczone symbolami T5 oraz T8. Te pierwsze są nieco węższe (mają mniejszą średnicę), a zarazem dysponują większą mocą i skutecznością świetlną.

W akwarystyce morskiej często stosowanym rozwiązaniem są żarniki metalohalogenkowe (HQI). Oświetlenie to przyjmuje zazwyczaj formę lampy wieszanej nad akwarium. Najmniejsze lampy mają 70W zatem rekomenduje się je do nieco większych akwariów. Niestety, żarniki dość mocno nagrzewają, lampę co wymusza konieczność stosowania dodatkowych zabezpieczeń. Idą za tym koszty. W zamian dostajemy jednak przyjemne światło z efektownymi odbłyskami podwodnymi. Żarniki można dopasować do odpowiedniej barwy światła – objaśnia ekspert i jednocześnie właściciel sklepu internetowego AQUA-LIGHT, zajmującego się sprzedażą oświetlenia akwarystycznego –  Aleksander Warwocki.

Poza świetlówkami i żarnikami, coraz częściej wdraża się świecące diody LED o dużej mocy. To rozwiązanie rekomendowane przede wszystkim dla mniejszych akwariów, ale również w dużych zbiornikach coraz częściej spotykane jest oświetlenie wykonane na bazie Power LED. Wymaga ono montażu elektroniki do sterowania napięciem zasilającym diody, które również dość mocna się rozgrzewają. Diody o dużej mocy należy też więc chłodzić przy pomocy specjalnych radiatorów. Lampy i belki Power LED są niestety dość kosztowne – mogą kosztować nawet kilka tysięcy złotych. Mimo tego wielu akwarystów decyduje się na takie rozwiązanie – producenci diod zapewniają o ich długowieczności, nawet do 50 tysięcy godzin.

Metody montażu oświetlenia

Oczywiście posiadanie źródła światła to nie wszystko. Trzeba je jeszcze właściwie zamontować (np. w formie wspomnianej wcześniej lampy, belki lub w oprawkach pokrywy akwarystycznej). Standardowe świetlówki mocuje się w obudowie nad akwarium. Najczęściej jest to po prostu pokrywa zbiornika. Alternatywne rozwiązanie stanowią aluminiowe belki oświetleniowe. Są to de facto obudowy świetlówek, stawiane na krawędzi akwarium lub zawieszane bezpośrednio nad nim. Dla zwiększenia ilości światła nad świetlówką można też zamieścić specjalny odbłyśnik. Lampy HQI wiesza się nad akwarium bądź przytwierdza do ściany nad akwarium. Sposób montażu jest uzależniony od kilku czynników – budowy zbiornika (tego czy jest otwarty, czy zamknięty), a także posiadanych środków, możliwości lokalowych i preferencji akwarysty. Bardzo istotną zasadą przy montażu jest to, by nie umieszczać świetlówek zbyt nisko nad taflą wody oraz używać specjalnych oprawek hermetycznych lub bryzgoszczelnych do zamocowania świetlówek. Naraża się je bowiem na zawilgocenie i uszkodzenie. Światło usytuowane w ten sposób będzie też padać pod zbyt dużym kątem, odbijając się od powierzchni zamiast wpadać do zbiornika. Bezpieczna odległość od wody wynosi co najmniej 8-10 cm.