Jak powstają naczynia ceramiczne?

Tworzenie naczyń ceramicznych, w zależności od stosowanej techniki, może przebiegać na różne sposoby, jednak zawsze musi obejmować kilka ważnych etapów. Pierwszym z nich jest przygotowanie masy ceramicznej, czyli materiału, z którego wykonany będzie przedmiot. Kolejny krok to formowanie, czyli nadawanie naczyniu pożądanego kształtu. Ostatnim niezbędnym etapem jest wypalanie, po którym można przejść do zdobienia.

Choć wydaje się to nieprawdopodobne, wyroby ceramiczne wytwarzane są przez człowieka już od kilkunastu tysięcy lat. Techniki wyrabiania naczyń zmieniały się na przestrzeni wieków, jednak nadrzędna zasada pozostaje niezmienna: uformowany z gliny przedmiot trzeba utrwalić w procesie wypalania. Przyjrzyjmy się kilku metodom, które wykorzystywane są do produkcji naczyń ceramicznych obecnie.

Ręczne tworzenie naczyń ceramicznych

Najstarsza technika tworzenia naczyń z gliny polega na zlepianiu ze sobą kawałków masy w postaci plastrów albo wałków, ewentualnie wygniataniu lub drążeniu masy. Ta metoda wymaga najmniej narzędzi, jednak stosowana jest dziś stosunkowo rzadko. Przedmioty wykonywane w ten sposób są zwykle bardzo nieregularne, a wykonanie dwóch choćby podobnych egzemplarzy okazuje się niemożliwe.

Zdecydowanie popularniejszym sposobem ręcznego tworzenia naczyń ceramicznych jest praca na kole garncarskim. Wykorzystując wirujące koło, artysta-ceramik może wykonać przedmiot o idealnie okrągłych kształtach. Takie wyroby różnią się jednak od produktów wytwarzanych seryjnie. Na ich powierzchni można zobaczyć ślady palców i drobne niedoskonałości, a perfekcyjne opanowanie tej techniki może trwać bardzo długo – zauważa nasz rozmówca z fabryki naczyń kamionkowych „Manufaktura” w Bolesławcu.

Nowoczesna produkcja naczyń ceramicznych

W fabrykach ceramiki do formowania naczyń wykorzystuje się przygotowane uprzednio formy gipsowe. Forma ma kształt negatywu, a masa ceramiczna jest wylewana do jej wnętrza (w przypadku niesymetrycznych naczyń, np. dzbanków z dziubkiem) lub wkładana i obrabiana za pomocą specjalistycznych maszyn. Jest to metoda najszybsza i zapewniająca największą powtarzalność wytwarzanych elementów.

Wypalanie i zdobienie ceramiki

Jak wspomnieliśmy już we wstępie, każde naczynie ceramiczne po uformowaniu musi zostać wypalone. Pominięcie tego etapu skutkowałoby niewielką trwałością naczyń. Ceramika przed wypaleniem jest krucha i nie nadaje się do użytku. Zatem przedmiot, któremu ceramik nadał pożądany kształt, trafia do pieca. W jego wnętrzu panuje temperatura w zakresie 900-2000 ^oC. Dla nadania naczyniu dodatkowych walorów wizualnych, można poddać je zdobieniu. Jednym z ciekawszych sposobów dekorowania ceramiki jest technika stempelkowa. Choć wykonanie wzorów tą metodą jest bardzo czasochłonne, uzyskane w ten sposób efekty nie mają sobie równych. Sposobem na nadanie połysku i przyjemnej, gładkiej powierzchni jest szkliwienie, po którym naczynie musi zostać ponownie wypalone. Jak widać, proces powstawania naczyń ceramicznych jest bardzo złożony. Ponieważ pomiędzy kolejnymi etapami obróbki ceramika musi spędzić przynajmniej kilka godzin w piecu, wytworzenie pojedynczego przedmiotu może zająć nawet kilka dni. Właśnie dlatego warsztaty ceramiczne, które obejmują wszystkie etapy tworzenia naczyń, trwają zwykle aż 3 dni. Jeśli interesuje cię wyłącznie poznanie tajników wykonywania zdobień lub formowania naczyń, możesz też skorzystać ze skróconej wersji szkolenia.