Jak dobrać optymalne pędzle do różnych technik malarskich?

Różna gęstość i lepkość farb wymaga różnego rodzaju pędzli. Generalna zasada jest taka, że im gęściejsza i cięższa farba, tym sztywniejsze powinno być włosie pędzla. Bardzo istotnym parametrem jest ilość farby, którą pędzel jest w stanie przyjąć. Wielu artystów przywiązuje też dużą wagę do rozróżnienia pomiędzy pędzlami z naturalnego włosia i pędzlami syntetycznymi.

Sprawa wydaje się dość oczywista: optymalne pędzle artystyczne do technik wodnych powinny być miękkie, natomiast do malowania akrylami i olejami należy używać pędzli z twardym włosiem. 

Słuszność tego podziału potwierdza specjalista ze sklepu dla plastyków Loveart: – Dobieranie pędzli według gęstości farby jest praktyką oczywistą i powszechnie stosowaną. Należy jednak pamiętać, że nie zawsze pokrywa się ona z techniką malarską. Na przykład możemy malować farbą akrylową o konsystencji pasty, ale też bardzo rozcieńczoną, zbliżającą się właściwościami do farby akwarelowej. W pierwszym przypadku będziemy potrzebowali pędzla sztywnego (jak do farb olejnych), a w drugim pędzla miękkiego (jak do akwareli). Kluczowe znaczenie ma też efekt, który chcemy uzyskać. W pewnych okolicznościach można wyobrazić sobie malowanie akwarelami przy użyciu „drapiących”, twardych pędzli do farb olejnych. Wszystko zależy od efektu, który chcemy uzyskać. 

Od czego zależy twardość pędzla?

Twardość pędzla jest pochodną materiału, z którego powstał. Przez całe wieki produkowano pędzle z naturalnego włosia. Wielką popularnością cieszyły się pędzle sobolowe: wyjątkowo miękkie włosie łasicowatych jest do dzisiaj wysoko cenione przez malarzy, niezależnie od uprawianej techniki. Bardzo popularnym surowcem jest też włosie wiewiórki: wykonane z niego pędzle uważane są za najlepsze do technik wodnych, w tym szczególnie do akwareli. Powszechnie używa się też do produkcji pędzli włosia kucyków, wołów oraz szczeciny świń domowych.

Od kilkudziesięciu lat, na skutek rozwoju technologii produkcji tworzyw sztucznych, coraz większą popularność zdobywają pędzle syntetyczne. Obecnie zastępują one pędzle z naturalnego włosia we wszystkich technikach malarskich. Na ich korzyść przemawia nie tylko wysoka jakość, ale także niezwykle atrakcyjna cena.

Jakie pędzle potrzebne są do farb akwarelowych? 

Jak już zostało powiedziane, do malowania akwarelami najlepsze są pędzle artystyczne z naturalnego włosia. Mowa o włosiu z czerwonego sobola, wiewiórki, ale także końskim. Pędzle z sierści są sprężyste, a jednocześnie na tyle miękkie, aby przyjąć dużą ilość wodnej farby, co umożliwia wykonanie długich pociągnięć i szybkie zamalowywanie dużych powierzchni. Jednak coraz chętniej wykorzystywane są w technikach wodnych pędzle syntetyczne, które naśladują naturalną sierść zwierzęcą.

Poza właściwościami mechanicznymi pędzli nie mniej ważne są ich kształty i objętość. Podstawowy zestaw do malowania akwarelami powinien składać się z minimum czterech pędzli. Będziemy potrzebowali jednego płaskiego, dużego pędzla do pokrywania większych powierzchni papieru. Niezbędny jest też jeden większy pędzel okrągły oraz dwa mniejsze (np. w rozmiarze 2 i 6) do malowania precyzyjnych linii i drobnych detali. 

Jakimi pędzlami malować obrazy olejne i akrylowe?

Dobór pędzli do farb olejnych zależy od tego, czy zamierzamy stosować w postaci skoncentrowanej (gęste i ciężkie) i nakładać je grubo na płótno, czy raczej posługiwać się techniką laserunku, przy której farby są mocno rozcieńczone. Do posługiwania się farbami ciężkimi i gęstymi idealne są pędzle syntetyczne i szczecinowe. Mają one wystarczającą sprężystość, aby po zanurzeniu w farbie zachować możliwość jej łatwego rozprowadzania. W przypadku laserunku należy użyć pędzli miękkich, ale nie aż tak, jak pędzle do technik wodnych (np. pędzle do akwareli są zbyt delikatne do jakichkolwiek technik olejnych). Podobne zasady stosujemy w przypadku malowania farbami akrylowymi. Jeżeli stosujemy akryle nierozcieńczone, to idealne będą miękkie pędzle syntetyczne. 

Rozmiary i kształty pędzli do technik olejnych i akrylowych są bardzo podobne jak w przypadku technik wodnych. Wielkość pędzli w pewnym stopniu uzależniona jest od powierzchni obrazu. Przy dużych płótnach wykonanie podmalówki będzie trudne lub wręcz niemożliwe, jeżeli nie użyjemy pędzli o dużym przekroju, umożliwiających szybkie nanoszenie farby i pokrywanie rozległych powierzchni. Jednocześnie, niezależnie od powierzchni obrazu, zawsze będziemy potrzebowali niewielkich pędzli do detali. Ponadto w technice olejnej częściej wykorzystywane są różnych rozmiarów pędzle płaskie – można wręcz ograniczyć się tylko do nich. Aby zapewnić sobie komfort malowania, należy stworzyć zestaw złożony z pędzli np. w rozmiarach: 2, 4, 8 i 12 oraz dwóch dużych, np. 20 i 40 mm (mierzone przy skuwce). Oczywiście im więcej mamy pędzli, tym lepiej. Należy też wziąć pod uwagę fakt, że w trakcie pracy może dojść do nieprzewidzianych zdarzeń, np. uszkodzenia pędzla i będziemy potrzebowali szybkiego zastępstwa. Dlatego zawsze warto zdublować najczęściej używane modele.