Jak dbać o filtr powietrza w ciągniku rolniczym?

Każdy silnik spalinowy potrzebuje do pracy mieszanki paliwowo-powietrznej o optymalnym składzie. Powietrze trafiające do silnika musi być przepuszczone przez filtr, który pozwoli na usunięcie z niego wszelkich zanieczyszczeń. Niewystarczający poziom filtracji może być przyczyną usterek i poważnych, a zarazem kosztownych awarii. W interesie każdego użytkownika jest więc utrzymywanie filtra powietrza w jak najlepszym stanie.

Dlaczego dobry stan filtrów powietrza w ciągniku rolniczym jest tak ważny?

Maszyny rolnicze, a zwłaszcza ciągniki są eksploatowane w bardzo ciężkich warunkach, które mogą mieć znaczący wpływ na ich stan techniczny. Wykorzystywane wraz z ciągnikiem urządzenia – od wszelkiego typu sprzętu do doprawiania gleby, przez wyposażenie przeznaczone do obsługi zielonek, aż po opryskiwacze mają często duże zapotrzebowanie na moc i znaczny ciężar. Ich użytkowanie wiąże się z dużym obciążeniem całej konstrukcji, a przede wszystkim układu napędowego. Silnik ciągnika rolniczego jest zmuszony do pracy w wyjątkowo niesprzyjających okolicznościach – często przy wielkim zapyleniu czy sporej wilgotności. Zanieczyszczone drobinami ziemi powietrze i woda to nie tylko niebezpieczeństwo dla stanu łożysk, przegubów czy pasków klinowych, ale również serca każdego motoru – cylindrów, tłoków, korbowodu, zaworów czy w montowanych nowszych jednostkach turbin. Ich jedyną ochroną pozostaje sprawny i efektywny filtr powietrza. Żeby prawidłowo spełniał on swoją funkcję, musi być jednak prawidłowo obsługiwany – wyjaśnia przedstawiciel firmy Agro-Met, która specjalizuje się w dostarczaniu części do ciągników oraz maszyn rolniczych.

Silniki ciągników rolniczych działają w taki sam sposób, jak jednostki napędowe montowane w samochodach ciężarowych czy osobowych. Warto jednak pamiętać, że ze względu na gorsze warunki użytkowania powinny one być otaczane bardziej staranną opieką. Zaniedbany filtr oznacza, że do silnika dostaje się powietrze wraz z zabrudzeniami. Zawieszony w powietrzu pył, przedostając się do wnętrza silnika, miesza się z olejem używanym do smarowania i chłodzenia najważniejszych części jednostki. Prowadzi to nie tylko do znacznego pogorszenia właściwości smarnych i ułatwionego tworzenia się osadów i nagarów, ale przede wszystkim do mechanicznego uszkadzania powierzchni pracujących z ogromnym obciążeniem podzespołów.

Brudne powietrze prowadzi do ścierania i rysowania powierzchni cylindrów i tłoków, przyspieszonego zużycia pierścieni, a także gniazd zaworowych. Jeszcze szybciej awarii ulec może bardzo droga turbosprężarka, w przypadku której dochodzi do wycierania się łopatek, a także uszkodzeń łożysk pracujących z większym obciążeniem.

Pierwszymi objawami kłopotów są zwykle znacznie spadki mocy, zwiększenie spalania i znaczne pogorszenie stanu oleju. Zbyt mała ilość powietrza przedostająca się do silnika za sprawą źle działającego filtra prowadzi w skrajnych przypadkach do kłopotów z uruchomieniem pojazdu. 

Każdy, kto chce utrzymać ciągnik w dobrym stanie, powinien pamiętać o dwóch zasadach. Pierwszą z nich jest wymiana filtra powietrza w okresach przewidzianych przez producenta, zwykle jest to około kilkuset motogodzin, ponieważ firmy stosują różne rozwiązania filtracyjne i zamontowane produkty mogą mieć odmienną powierzchnię filtracji. Drugą kluczową regułą jest regularne sprawdzanie stanu filtra i czyszczenie go, zwłaszcza po intensywnych pracach polowych prowadzonych w dużym zapyleniu, więc zwykle po zabiegach uprawowych takich, jak np. orka czy bronowanie, ale niekiedy także po siewie.

Typy i działanie filtrów powietrza stosowanych w ciągnikach rolniczych

W ciągnikach rolniczych są stosowane dwie metody filtracji. Pierwsza z nich to tzw. filtr mokry, który jest wciąż użytkowany w starszych konstrukcjach, zwłaszcza w popularnych Ursusach czy Zetorach. Druga, spotykana w maszynach wyprodukowanych stosunkowo niedawno to typowe filtry suche, o konstrukcji i charakterystyce podobnej do tych używanych w autach osobowych.

Filtr mokry to konstrukcja, która działa dwuetapowo. Początkowe stadium filtracji odbywa się dzięki oddzielaniu zanieczyszczeń za sprawą działania siły odśrodkowej. Powoduje ona, że cięższe drobiny pyłu czy piachu są wyrzucane ze strumienia powietrza wprawianego w ruch za sprawą specjalnego wirnika. Po przejściu przez tzw. monocyklon powietrze trafia do komory filtra, gdzie jego ruch służy wytworzeniu mgły olejowej. Drobinki oleju, które są rozbryzgiwane wewnątrz filtra, wychwytują cząsteczki zanieczyszczeń, które najzwyczajniej w świecie przyklejają się do pojedynczych kropelek. Następnie powietrze przechodzi przez wkład, który oddziela je od oleju, po czym kieruje do silnika. Odzyskany olej skapuje zaś do miski olejowej znajdującej się na spodzie wkładu.

Choć filtry mokre są stosunkowo efektywne, to zostały wycofane z nowych konstrukcji maszyn ze względu na niezbyt dokładne separowanie oleju. Wskutek tego jego znaczna część dostawała się do komór spalania i przyczyniała do pogarszania się jakości emitowanych spalin.

Filtry suche to na ogół konstrukcje bardzo podobne do tych, które są stosowane w samochodach. Sam filtr to metalowa albo plastikowa puszka, w której znajdują się dwa walcowate wkłady, czyli filtr wstępny i dokładny. Są one zwykle zrobione ze specjalnego papieru, w którym znajdują się niewielkie pory, przez które przechodzi powietrze. Zanieczyszczenia o średnicy większej niż oczka filtra pozostają na jego powierzchni. Dla zwiększenia części, która aktywnie oczyszcza powietrze, wkłady mają zwykle układ specjalnej harmonijki. Filtr suchy ma znacznie prostszą budowę niż filtr mokry, a jego wymiana jest zwykle szybsza i mniej kłopotliwa.

Kiedy wymienić filtr i jak można przedłużyć jego żywotność?

W przypadku filtra mokrego czynności związane z wymianą obejmują nie tylko założenie nowego wkładu filtracyjnego, ale również zmianę oleju, oczyszczenie całej obudowy, a ponadto gruntowne czyszczenie wnętrza monocyklonu. Wymiana filtra suchego to poza znalezieniem odpowiedniego typu filtra w ofercie firmy zajmującej się sprzedażą części do ciągników rolniczych zwykle kwestia odkręcenia wkładu, a po wyczyszczeniu wnętrza obudowy i usunięciu zalegającego w niej piachu i kurzu włożenia nowego.

Warto jednak pamiętać o tym, że filtry wymagają także gruntownego sprawdzania i oczyszczania podczas prac, przy których wzbija się szczególnie dużo kurzu. W przypadku filtrów suchych czyszczenie wkładu będzie polegało na przedmuchaniu filtra sprężonym powietrzem. Filtr powinien być czyszczony od strony wylotu, czyli tak, by zanieczyszczenia były wyrzucane na zewnątrz, a nie przedostawały się głębiej. Nie można zapomnieć o ścisłym kontrolowaniu używanego ciśnienia. Zbyt duże łatwo rozerwie filtr.

Czyszczenie filtra mokrego wymaga nieco więcej pracy. Przy czyszczeniu filtra mokrego trzeba przede wszystkim ostrożnie zebrać znajdujący się w nim olej i w razie dużego zanieczyszczenia zalać urządzenie nowym. Konieczne będzie również dobre wyczyszczenie wnętrza obudowy i miski olejowej oraz wkładu filtracyjnego. Korzysta się przy tym zwykle z rozpuszczalnika, np. benzyny ekstrakcyjnej. Warto pamiętać, że ze względu na złożoną strukturę wkładu właściwe czyszczenie może zabrać sporo czasu.

Bez odpowiedniego dbania o filtry użytkownik ciągnika naraża się na poważne niebezpieczeństwo uszkodzenia silnika maszyny. Choć koszt filtrów, zwłaszcza suchych nie zawsze jest niski, wydatek z pewnością się opłaci. Warto pamiętać, że cena ciągnika, nawet używanego o niezbyt dużej mocy jest bardzo wysoka, a przestój podczas prac polowych bywa kosztowniejszy niż najdroższy nawet filtr.