Ceramika z Bolesławca jako obiekt zainteresowania kolekcjonerów i znawców sztuki. Na czym polega jej fenomen?

Mówiąc o polskiej ceramice najczęściej pierwsze myśli kierowane są ku wyrobom z Bolesławca. Naczynia, przede wszystkim kuchenne, takie jak miski, makutry czy półmiski, ale też zestawy do kawy i herbaty można znaleźć w większości polskich domów. Często są to już wyroby zabytkowe, przekazane w spadku przez dziadków i rodziców. Czy takie akcesoria cieszą się dużym zainteresowaniem kolekcjonerów?

Odrobina historii wyrobów ceramicznych w Bolesławcu 

Już od około XIV wieku Bolesławiec i jego okolice zaczęły słynąć z produkcji naczyń ceramicznych, ówcześnie o typowo użytkowym charakterze. Do prężnego rozwoju tej dziedziny przyczyniły się z pewnością znajdujące się wokół złoża gliny kamionkowej, wydobywanej zresztą do dzisiaj. Wyrabiane z niej elementy z czasem zaczęto dekorować, chociaż całkowicie inaczej, niż obecnie. Jeszcze około 300 lat temu ceramika była tu szkliwiona na brązowo i dekorowana białymi wzorami kwiatowymi.

W czasach bardziej nam współczesnych, to jest od XIX wieku wyroby ceramiczne z Bolesławca zaczęły być nie tylko przydatne w codziennym życiu i gotowaniu, ale też stawały się przedmiotami dekoracyjnymi, doskonale wpasowującymi się w definicję artykułów sztuki użytkowej. Wtedy to też naczynia wyrabiano już z glinki, która po wypalaniu uzyskiwała biały kolor, stając się podatną na, co istotne, kolorowe zdobienia. Nanoszone na powierzchnię ceramiki dekoracje w postaci kropek, rozetek czy bardziej skomplikowanych wzorów łączonych stały się z czasem cechą charakterystyczną i rozpoznawalną przez użytkowników. Niewątpliwie naczynia z Bolesławca kojarzone są także z głębokim, kobaltowym odcieniem malowania, pięknie prezentującym się na białym tle.

Kolekcjonowanie wyrobów bolesławieckich 

Naczynia tworzone przez różne pracownie bolesławieckie cieszą się niesłabnącą popularnością. Ich walory użytkowe są nie do przeceniania – takie wyroby można myć w zmywarce, są też odporne na działanie wysokich temperatur. Czy to właśnie dlatego cieszą się popularnością wśród kolekcjonerów?

Specjalista z Manufaktury w Bolesławcu zapytany o fenomen ceramiki i zainteresowanie jej zbieraniem odpowiada: Tworzone w tym regionie filiżanki, dzbanki, talerze czy nawet naczynia do przechowywania kiszonek wyróżniają się całkowicie ręczną obróbką. Od formowania odlewu przez toczenie, oczyszczanie, wypalanie, zdobienie i szkliwienie, aż po ostatnie wypalenie produkty powstają w rękach doświadczonych rzemieślników. Ten fakt, a także metoda dekorowania powierzchni za pomocą stempelków, dzięki czemu żaden wzór nigdy się nie powtórzy sprawiają, że każdy przedmiot jest jednostkowy. Unikalność wyrobów doceniana była już od pierwszej połowy XIX wieku i trwa po dziś dzień. Zapewne dzięki temu miłośnicy sztuki użytkowej i zawodowi kolekcjonerzy poszukują eksponatów, najczęściej zabytkowych, które pomimo swojego wieku nie blakną i bez obaw mogłyby być dalej używane w kuchni i jadalni. Warto zaznaczyć, że Bolesławiec jest znany nie tylko w Polsce – także zagraniczni pasjonaci szukają u nas, jak i na świecie, całych kolekcji lub brakujących elementów większych zestawów. Możliwość wyeksponowania zdobytych naczyń na ścianie czy półkach kredensu staje się dodatkowym atutem takiego hobby.

Kolekcjonowaniem ceramiki bolesławieckiej zajmują się nie tylko prywatni miłośnicy. Wiele muzeów, w tym czeskich czy niemieckich, szczyci się sporymi zbiorami. W Polsce funkcjonuje również Żywe Muzeum Ceramiki propagujące wiedzę na temat tradycji i sztuki tworzenia naczyń ceramicznych metodą ręczną.