Alergia kontaktowa - objawy, diagnostyka, postępowanie

Alergia kontaktowa to nadwrażliwość organizmu na substancje chemiczne o małej masie cząsteczkowej mogące wywoływać uczulenie. Jest to reakcja miejscowa na działanie alergenu, która zwykle nie daje objawów ogólnoustrojowych. Ze względu na mechanizm powstawania zmian wyróżnia się wyprysk kontaktowy z podrażnienia, tj. reakcję zapalną skóry na czynnik drażniący i wyprysk alergiczny, czyli zespół objawów związanych z reakcją zapalną w skórze.

Alergia kontaktowa – jakie są jej objawy?

Alergia kontaktowa może się rozpocząć już w okresie niemowlęcym. Objawia się ona wykwitami skórnymi, które zanikają lub ulegają przemianom. Jeśli kontakt z substancją powodującą uczulenie jest długi, może wówczas dojść do przewlekłego stanu zapalnego. Wtedy często pojawiają się nadżerki, strupy czy zapalne zgrubienie skóry. Alergia kontaktowa może się także objawiać powstawaniem zmian w obrębie jamy ustnej, spojówek, pochwy czy reakcji ogólnoustrojowej. W przypadku wyprysku przewlekłego skóra staje się pogrubiała, bardzo sucha, łuszczy się i pęka, powodując ból. Jak zauważa alergolog z Centrum Medycznego Persona w Swarzędzu:

Wyprysk kontaktowy zwykle zaczyna się od silnego świądu. Na skórze tworzy się wówczas zaczerwienienie, grudki i pęcherzyki. Zmiany tworzą się najczęściej w miejscu kontaktu z uczulającą substancją czy tworzywem zawierającym uczulające czynniki. Lista alergenów powodujących reakcję immunologiczną wciąż się rozrasta, a wśród najczęstszych wyróżniamy nikiel, chrom, kosmetyki, leki, środki czystości, niektóre rośliny i tworzywa sztuczne.

Bardzo często zmiany skórne pojawiają się pod biżuterią u chorego uczulonego na nikiel, na głowie, szyi czy uszach u chorej, która użyła nowej farby do włosów, czy na rękach sprzątaczki używającej środków czyszczących. Pamiętajmy, że związki o właściwościach konserwujących wchodzą w skład kosmetyków, wyrobów chemii gospodarczej oraz produktów przemysłowych.

Diagnostyka i postępowanie w przypadku alergii kontaktowej

Alergię kontaktową należy zawsze podejrzewać, gdy występują ostre lub przewlekłe zmiany zapalne skóry, a ich lokalizacja jest ograniczona do konkretnej okolicy. Pamiętajmy, że obraz i przebieg choroby nie zawsze jest jednoznaczny, dlatego podczas diagnozowania powinno się zwrócić uwagę na przebieg choroby i okoliczności jej powstawania, np. nowe ubranie, nowe kosmetyki czy leki. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest unikanie kontaktu z substancjami drażniącymi i alergenami, używanie kremów ochronnych i rękawiczek ochronnych podczas prac związanych z kontaktem z substancją uczulającą.

W diagnostyce alergii kontaktowej standardem są testy płatkowe wykonane przez alergologa w Swarzędzu. Ich zastosowanie zwiększa szansę prawidłowego rozpoznania, skraca czas oczekiwania na ostateczne rozpoznanie, zmniejsza koszty leczenia i zwiększa szansę powodzenia leczniczego. Testy płatkowe są przydatne w przypadku podejrzenia uczulenia na metale, kosmetyki, perfumy, leki, gumy, materiały dentystyczne, tworzywa sztuczne, kleje czy rośliny. W trakcie wykonywania testów, na plecy chorego przykleja się testy płatkowe zawierające gotowe substancje, tj. hapteny lub ich mieszanki. Nakłada się je na skórę za pomocą specjalnych komór umocowanych na przylepcu. Komory te wypełnia się testowanymi substancjami, a następnie nakleja na skórę. W trakcie należy pamiętać, aby nie moczyć skóry, unikać gwałtownych ruchów i przepocenia. Plastry pozostawia się na skórze przez 48 godzin, a następnie obserwuje reakcję skóry w określonych odstępach czasowych.

Podstawową zasadą w alergii kontaktowej jest unikanie substancji wywołujących objawy chorobowe. Wyniki testów płatkowych wskazują, jakie alergeny i przedmioty powinniśmy usunąć ze swojego otoczenia. Warto w tym miejscu dodać, że wykluczenie uczulających substancji nie jest proste. W silnej postaci choroby stosuje się przez okres maksymalnie 2 tygodni silne kortykosterydy w postaci emulsji, kremów, roztworu lub żelu. W fazie przewlekłej stosuje się słabsze sterydy i natłuszcza skórę. Jeśli dojdzie do nadmiernego rogowacenia, stosuje się maści z zawartością kwasu salicylowego i mocznika.